Inge heeft voor KOEKIE een blog geschreven over autistisch gedrag bij pleegkinderen. Ze heeft zelf ook een website waar ze verhalen deelt voor andere ouders van pleegkinderen.
‘Bijna alle pleegkinderen krijgen te veel prikkels via hun ogen omdat ze hun omgeving voortdurend aan het scannen zijn op gevaar. Kortom, ze zijn vaak prikkelgevoelig en snel overprikkeld.’
Autistisch gedrag of autisme bij een pleegkind?
Mijn man Mark en ik, Inge, zijn al 7 jaar pleeggezin. Ik ben gepassioneerd door de ontwikkeling van pleegkinderen. We zijn gestart met een pubermeisje en hebben 1 baby en 7 peuters/kleuters in ons gezin opgevangen. Ik heb met vallen en opstaan geleerd dat pleegkinderen soms meer nodig hebben dan ‘gewoon’ opvoeden. Omdat ik alles wat ik nu weet, graag vanaf het begin had willen weten, schrijf en blog ik over de ontwikkeling van pleegkinderen voor andere pleegouders.
Pleegkinderen vertonen soms autistisch gedrag. Dat wil niet altijd zeggen dat ze werkelijk autisme hebben. Door de ‘verontrustende’ opvoedingssituatie waaruit pleegkinderen komen, hebben ze vaak last van chronische stress en trauma. Het gedrag dat daaruit voortvloeit kan sterk lijken op het gedrag van kinderen met autisme.
Chronische stress en trauma in de thuissituatie
Veel pleegkinderen hebben in hun thuissituatie helaas traumatische ervaringen zoals misbruik, verwaarlozing en mishandeling meegemaakt. Ze zijn waarschijnlijk vaak getuige geweest van ruzies en soms van geweld in het gezin waar ze vandaan komen.
In die thuissituatie hebben ze vaak ‘gevaar’ ervaren. Wanneer er acuut gevaar dreigt, hebben wij als mens een instinctief verdedigingsmechanisme. Het lagere brein slaat alarm, het lichaam produceert onmiddellijk grote hoeveelheden stresshormonen en is voorbereid op een gevecht of een vlucht. Wanneer vechten of vluchten geen optie is, kan het lichaam verstarren.
Wanneer een kind lang in een situatie blijft met veel spanning en soms gevaar krijgt het lichaam niet de kans om te ontspannen en te herstellen. Dan spreken we van chronische stress. Kinderen die langdurig stress of trauma ervaren, worden overgevoelig en zijn bijna voortdurend angstig. Ze voelen zich steeds onveilig.
Autistisch gedrag
Kinderen die zich onveilig voelen, kunnen heel alert en opmerkzaam zijn, waardoor ze vlug afgeleid zijn en snel overweldigd worden door gebeurtenissen. Deze staat wordt hyperalertheid genoemd, een aanhoudende staat van alarmering. Soms zijn het gedissocieerde kinderen die regelmatig afschakelen van de wereld en zich terugtrekken in dagdromen.
Door hun hyperalertheid krijgen pleegkinderen, net als kinderen met autisme, meer informatie door hun zintuigen binnen dan een ‘gemiddeld’ kind. Er zijn pleegkinderen die heel gevoelig zijn voor geluid en anderen voor aanraking. Bijna alle pleegkinderen krijgen te veel prikkels via hun ogen omdat ze hun omgeving voortdurend aan het scannen zijn op gevaar. Kortom, ze zijn vaak prikkelgevoelig en snel overprikkeld.
Omdat pleegkinderen angstig zijn, houden ze net als kinderen met autisme niet van onverwachte verandering. Wanneer ze niet voorbereid zijn, ervaren ze controleverlies in nieuwe situaties en dat veroorzaakt weer angst.
Ze voelen zich voortdurend onveilig
Alhoewel pleegkinderen autistisch gedrag kunnen vertonen, hoeft dat niet te wijzen op genetisch bepaald autisme. Wat autisme kenmerkt is een probleem met informatieverwerking. Wat veel pleegkinderen kenmerkt, is dat ze zich voortdurend onveilig voelen. Daardoor kunnen ze snel in een staat terecht komen waarin hun ‘lagere’ hersenen het overnemen. De kinderen zijn niet of nauwelijks bereikbaar wanneer ze in deze staat zijn.
Typisch gedrag wanneer het lagere brein het overneemt:
- onmiddellijk hun zin willen krijgen, geen uitstel dulden;
- willen winnen;
- de baas willen zijn;
- voortdurend praten of vragen te stellen om de situatie onder controle te houden;
- voortdurend druk en / of in beweging te zijn;
- vechten : aanvallen, driftbui, met iets gooien, roepen, iets stuk maken, trotseren, zichzelf pijn doen, enz.;
- vluchten: weglopen, wegdraaien van jou, verstoppen;
- verstarren: geen antwoord meer geven, oogcontact vermijden, oren bedekken en ogen sluiten, dagdromen, niet meer in beweging komen, stilzitten en opgeven.
Traumasensitief opvoeden
Tip 1: Laat het kind tot rust komen
Wat pleegkinderen in de eerste plaats nodig hebben om hun autistisch gedrag te laten wegebben, zijn pleegzorgers die traumasensitief kunnen opvoeden. Dat doen we door er voor te zorgen dat de kinderen kunnen herstellen van stress. Om te herstellen hebben de kinderen gedurende lange tijd het volgende nodig:
- voldoende slaap;
- gezonde voeding;
- stabiliteit (een lange periode in hetzelfde gezin mogen verblijven);
- een rustig leven met veel voorspelbaarheid;
- zo vaak mogelijk in een prikkelarme omgeving vertoeven. Zorg daarom thuis voor een sobere en opgeruimde omgeving. Zet omgevingslawaai zoals radio en televisie uit. Beperk het aantal activiteiten waaraan het pleegkind deelneemt.
Tip 2: Zorg dat je als pleegouder voorspelbaar en dus betrouwbaar bent
Daarnaast hebben ze pleegouders nodig die betrouwbaar zijn, zo kunnen ze zich veilig voelen. Daarom moeten we als pleegzorgers:
- onze verwachtingen benoemen;
- de lat niet te hoog leggen (niets verwachten wat de kinderen nog niet onder de knie hebben);
- sensitief reageren op hun behoeften;
- rekening houden met hun rugzak (gevoeligheden, emotionele leeftijd);
- duidelijke grenzen geven.
Tip 3: Wees een rots in de branding, blijf zelf rustig
Maar het allerbelangrijkste is dat wij als pleegouders rustig kunnen blijven wanneer een kind in chaos is. Dat we het kind niet afwijzen en wegsturen, maar dat we het juist bijstaan om weer rustig te worden en de controle over zichzelf terug te krijgen. Wanneer wij, na die moeilijke momenten, de kinderen nieuwe vaardigheden kunnen bijbrengen zoals zelfkennis en zelfregulatie, empathie, oorzaak-gevolg denken en oplossingsgericht handelen, geven we hen alles om te kunnen opgroeien tot verantwoordelijke jongeren die het leven aankunnen.
Wanneer we deze pleegkinderen bieden wat ze nodig hebben, namelijk basisveiligheid, kan hun autistisch gedrag verdwijnen. Pleegkinderen kunnen door een traumasensitieve opvoeding herstellen van trauma en stress. Wij zijn ontzettend dankbaar dat we dit al een paar keer hebben mogen aanschouwen bij onze pleegkinderen.
Ben jij pleegouder? Vertoont je pleegkind autistisch gedrag of heeft het echt autisme? Ik lees graag jouw ervaring in een bericht onder dit blog.
Meer lezen
Wil je meer lezen over het opvoeden van (pleeg)kinderen met moeilijk gedrag? Dan ben je van harte welkom op mijn blog www.ingevandeweege.blog.
Om zelfregulatie onder de knie te krijgen, is de download Trap richting een goede bui een prachtig instrument.
Inge schreef een boek over het opvoeden van pleegkinderen: “Een (h)echte uitdaging. Pleegkinderen opvoeden met vallen en opstaan.”Β Ook te vinden via BOL:
WhatsApp Coaching voor persoonlijke vragen!
Heb je na het lezen van de informatie op de website nog een persoonlijke vraag? Ik (Jonneke Koekhoven) maak graag tijd om samen dieper in te gaan op een situatie. Kijk voor meer informatie op de pagina over WhatsApp Coaching!
Join the conversation