Autisme-en-Taal.jpg

Autisme en Taal

Autisme en taal: In veel artikelen over de taalontwikkeling van kinderen kom je, als je hier niet voor gestudeerd hebt, moeilijke benamingen tegen. De ontwikkeling van taal kan je opdelen in 4 verschillende ontwikkelingen.

  1. De fonologische ontwikkeling: Een baby begint vanaf de geboorte al met het ontwikkelen van klanken. De baby gaat brabbelen en de stembanden beginnen zich goed te ontwikkelen. Wist je dat baby’s alle talen van de wereld kunnen leren? Vanaf ongeveer een jaar verliezen ze dit ‘babytalent’ en gaan baby’s alleen de klanken brabbelen die bij de taal horen die ze het meest horen!
  2. De semantische ontwikkeling: Wanneer de klanken een betekenis krijgen en het kind snapt dat er bepaalde gevoelens horen bij bepaalde klanken is deze ontwikkeling begonnen. Het kindje gaat de klanken een betekenis geven. In deze periode begrijpt een kind meestal al veel meer woorden dan dat het zelf kan produceren.
  3. De syntactische ontwikkeling: Na weer een tijdje gaat het kind leren dat er bepaalde regels zijn waarop een zin is opgebouwd. Eerst komen er woordjes, dan twee-woordzinnen en dan zinnen met meer dan twee woorden!
  4. De morfologische ontwikkeling: Deze laatste ontwikkeling betekent dat een kind leert dat woorden voor verschillende personen of situaties verbogen kunnen worden! Eerst leert het kind dat het kan, daarna of het goed is. Daarom is bijvoorbeeld ‘ik zwemde’ heel goed, want het kind is aan het leren dat dat de regels zijn. De uitzonderingen komen later wel!

 

Taalontwikkelingsstoornis

Er zijn veel verschillende taalontwikkelingsstoornissen en er is ontzettend veel informatie over te vinden. Wat belangrijk is voor dit blog, is te weten dat er een verschil is tussen een taalontwikkelingsstoornis en taalproblemen gerelateerd aan autisme. Kinderen met autisme hebben in veel gevallen moeilijkheden met taal en daar ga ik in dit blog dieper op in.

Sommige kinderen met autisme hebben een taalontwikkelingsstoornis die ze hebben náást hun autisme (comorbide stoornis). Er zijn ook kinderen met een taalontwikkelingsstoornis zonder autisme. Het gaat vaak onterecht door elkaar heen. Zo krijgen kinderen zonder autisme de stempel autisme omdat ze een taalontwikkelingsachterstand hebben. En kinderen met autisme krijgen te horen dat ze een taalontwikkelingsstoornis hebben terwijl ze de ‘normale’ taalproblemen hebben die bij het autisme horen.

Wanneer een kind een taalontwikkelingsstoornis heeft zonder daarbij bijvoorbeeld autisme spreken we van een primaire TOS. Wanneer de reden van de taalproblemen bijvoorbeeld autisme is, spreken we van secundaire TOS. In dit blog wil ik vooral aandacht besteden aan een aantal ’taalproblemen’ die aan autisme gekoppeld zijn. Jullie zullen er vast één of meer herkennen!

Bij taalproblemen bij kinderen met autisme is er vaak ook een groot verschil te zien  in combinatie met een hoog IQ of laag IQ. Als je uit de onderstaande uitleg niet alles herkent, kan dit dus met de intelligentie van het kind te maken hebben.

 

Boekentip:

 

Autisme en taal: Echolalie

Echolalie betekent dat een kind een bepaald woord, zin of zelfs heel verhaal letterlijk herhaalt zonder te weten wat het (precies) betekent. Als een kind ongeveer tussen de 2 en 5 jaar is, is echolalie onderdeel van de taalontwikkeling, Het kind leert door letterlijk te herhalen, wat de juiste intonatie, verbuiging en context zijn. Bij een kind met autisme komt echolalie ook veel voor, in dat geval zijn het reacties die liggen opgeslagen in het geheugen.

Het kind heeft een bepaalde reactie als onderdeel van een cirkeltje opgeslagen in het geheugen en haalt deze reactie terug in een andere (of soms dezelfde) situatie. Dat is makkelijker, want dan hoeft het kind niet alle lijntjes van de situatie te ontrafelen. Maar vaak weet het kind helemaal niet wat het betekent!!

Als je eraan twijfelt of het kind wel weet wat het zegt kan je altijd een controle vraag stellen of zelf uitleggen wat het woord betekent. Soms kan echolalie grappig of schattig overkomen. Maar het kan ook voor overschatting zorgen! Kinderen gebruiken dan zulke moeilijke woorden dat andere mensen niet door hebben dat het kind niet weet waar hij of zij het over heeft. De andere persoon blijft dan in gesprek waardoor er soms ook gevaarlijke situaties kunnen ontstaan.

Ik was een keer samen met een meisje bij een festival in Rotterdam waarbij zij zich van alles liet aanpraten door een verkoper. Het meisje waar ik mee was had geen flauw idee waar het allemaal over ging. Doordat ze zulke dure woorden gebruikte en mooi in haar rol bleef, had de verkoper niks door.

 

Autisme en taal: Beeldspraak en gezegden

Veel kinderen met autisme zijn ook beelddenkers en zien wat ze horen voor zich. Het kan erg lastig zijn voor ze om een betekenis achter een bepaalde uitspraak te achterhalen. Sommige kinderen hebben het niet eens door, anderen hebben het juist wel door, maar begrijpen het niet. Dit kan voor grote frustratie zorgen. De meeste kids met autisme nemen gewoon letterlijk wat je zegt, totdat ze alle uitzonderingen letterlijk geleerd hebben.

Een training waarbij je spreekwoorden, gezegden en beeldspraak oefent is voor deze kinderen helemaal geen slecht idee. Als ze vaak de boodschap missen, kan dit voor vervelende (boze) situaties zorgen. Probeer daarom als begeleider, ouder of leerkracht áltijd te blijven uitleggen wat er bedoeld wordt met bepaalde uitspraken. Bedenk maar eens hoe het is als je de volgende dingen letterlijk neemt of het voor je ziet!

  • De neus van je schoen
  • Iemand een poot uitdraaien
  • Door de bomen het bos niet meer zien

 

Autisme en taal: Sarcasme en ironie

Bij ironie en sarcasme is het lastige punt, dat de gezichtsuitdrukking of intonatie meestal een andere boodschap uitdragen dan wat er letterlijk gezegd wordt. Als we nu even terug denken aan alle lijntjes in het hoofd die met elkaar in de knoop komen. Hoe hard het kind al aan het werk is om deze lijntjes weer uit de knoop te halen en in een cirkeltje te zetten. Dan is het begrijpelijk dat ironie en sarcasme het kind helemaal in de war brengen. Het beste kan ironie en sarcasme zoveel mogelijk worden weggelaten in de omgang met een kind met autisme. Ze beleven er weinig lol aan. Maar mocht het toch voorkomen, dan is een duidelijke uitleg ook hier weer erg belangrijk!

 

Autisme en lichaamstaal

Zoals ik beschreef in het bovenstaande stukje over ironie en sarcasme, is het in de omgang met kinderen met autisme heel belangrijk dat de lichaamstaal en wat er gezegd wordt op elkaar is afgestemd.

Ik heb van veel kinderen én volwassenen met autisme vaak gehoord dat gezichten van andere personen enorm veel informatie bevatten. Vaak te veel om in een korte tijd te verwerken. Hierdoor kijken sommige kinderen met autisme je liever niet aan, dan hoeven ze in elk geval de informatie van het gezicht niet te verwerken. Een gezicht is namelijk enorm onvoorspelbaar. Dat komt door de verschillende uitdrukkingen, emoties en daarnaast ook verschillende kapsels en make-up. Die maken het een grote bron van informatie.

Tijdens de pubertijd gaan kinderen voor het eerst bewust non-verbaal met elkaar communiceren. Ze werpen blikken naar elkaar, maken gebarentaal naar elkaar toe. Ook vinden er allerlei interacties plaats die voor kinderen met autisme nauwelijks te volgen zijn. Vooral kinderen met een hoger IQ zijn zich er heel goed bewust van dat ze niet begrijpen wat er om hen heen gebeurt. Hier kunnen ze soms tijdens de pubertijd heel ‘down’ van worden. Ook hier is een goede uitleg en begeleiding van non-verbale communicatie erg belangrijk!

 

Autisme en taal: Eigen naam

Je hoort het vaak bij kleine kinderen dat ze hun naam gebruiken als ze het over zichzelf hebben. “Dit boek is van Bas” zegt Bas. Sommige kinderen met autisme doen dit ook. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van hun zelfbesef, maar daarnaast biedt het hen ook veel meer duidelijkheid. Vooral bij jonge kinderen en kinderen met een wat lager IQ in combinatie met autisme kan het heel goed werken om hun naam te noemen in gesprekken. “Bas gaat over 10 minuten naar bed.” Het klinkt misschien een beetje vreemd en het is even wennen, maar het werkt echt! Sowieso is het noemen van de naam voordat je een bericht geeft aan het kind een goede manier om de aandacht van het kind te krijgen. “Bas, jij gaat over 10 minuten naar bed.”

 

Autisme en taal: Intonatie

Sommige kinderen met autisme hebben weinig intonatie in hun stem. Intonatie wordt gebruikt om een bericht duidelijker te maken. Hiervoor moet je dus kunnen bedenken dat het voor de ander misschien niet zo duidelijk is als je zonder intonatie spreekt. Ook moet je kunnen bedenken wat het effect van een bepaalde intonatie is. Vaak is dat niet de manier waarop deze kinderen bezig zijn met hun taal. Ze willen gewoon iets zeggen of vertellen en daar zijn ze op dat moment druk genoeg mee. Sommige kinderen hebben bijna een computerstem. Ze sluiten zich af voor te veel prikkels die moeilijk te verwerken zijn. Een woord zelf is al lastig genoeg, laat staan dat al die woorden ook nog eens een verschillende hoogte, volume en lengte hebben.

 

Autisme en taal: Gekoppelde ’taal-lijntjes’

Zoals jullie je vast kunnen herinneren uit de blogs over “Autisme, Hoe zit het nou écht?” komt alle informatie in de hersenen vaak met elkaar in de knoop. Ieder kind met autisme  werkt heel hard om deze lijntjes allemaal weer uit de knoop te halen. Het is logisch dat dit niet altijd goed gaat en dat er verkeerde koppelingen worden opgeslagen in het geheugen. Het overkomt iedereen wel eens, vreemde woordcombinaties! De kids met autisme hebben vaak niet door dat het een ‘verkeerd’ woord is: Belfiets, bakbloem, of stiftvilt zijn voor hen de juiste benamingen! Ook worden soms situaties aan verkeerde woorden gekoppeld: De wolken huilen :-). Het kan helpen om deze woorden samen op te schrijven en te koppelen aan een tekeningetje, zodat ze het cirkeltje kunnen vervangen voor een nieuwe.

 

Reactie

Afgelopen week kreeg ik een mooie reactie op het blog die ik graag nog eens onder de aandacht wil brengen. Het heeft te maken met de manier van communiceren. Soms klinkt de manier van communiceren met een kind met autisme bot, maar kan het voor een kind heel fijn zijn!

“Mijn zoon heeft ASS. hij kijkt je zelden aan tijdens een gesprek. Hij houdt niet van fysiek contact (in het bijzonder bij vreemden). Hij heeft het moeilijk om zich in grote mensenmassa’s te begeven. Toen we 11 jaar geleden verhuisden (hij was toen 8 jaar) en dus ook van school veranderden heb ik een soort van “gebruiksaanwijzing” van mijn zoon opgemaakt. Klinkt vast wat raar, maar wie kan nu beter vertellen dan zijn eigen moeder hoe je met mijn kind het makkelijkst kunt omgaan? Maar hoe moest ik dat dan ook overbrengen op de leerkracht? Dus kon ik niets beter verzinnen dan te zeggen: “Behandel hem als een hond. Uiteraard kreeg ik eerst een zeer vreemde blik toegeworpen. Ik zag haar bijna denken: gij ontaarde moeder.

Totdat ik dit begon toe te lichten. Aan een hond zeg je: “Zit, lig, af, blijf… en je hond doet wat je vraagt/zegt.” Zeg je tegen de hond: “Alle woefke, ga eens een keer flink op uw poepeke zitten mijn jong”, dan zal de hond jou vrolijk kwispelend aankijken met een blik van: Leuk wat gaan we nu doen? Met andere woorden, de hond krijgt teveel informatie. Bij mijn zoon is dit net zo. Maak kort duidelijk wat je van hem verlangt, al de rest klinkt bij hem als ‘”Bla, bla, bla.” Ik zag vorige week zijn leerkracht van toen terug, en zij wist me te vertellen, dat ik het haar toen niet duidelijker had kunnen uitleggen als met de vergelijking van de hond. Het heeft haar toen enorm geholpen en ze begreep perfect wat ik haar toen wilde uitleggen.”

Heb jij ook een mooi voorbeeld dat aansluit op dit blog over autisme en taal of één van mijn andere blogs? Ik ben erg benieuwd!

TAAL LETTERLIJK NEMEN : Lees hier een leuk blog met tientallen grappige voorbeelden van taal letterlijk nemen!

 

AUTI-COMMUNICATIE : Mag niet ontbreken in je boekenkast!

Het boek auti-communicatie van Colette de Bruin is een echte ‘must have’ voor iedereen die in zijn omgeving met autisme te maken heeft. Het is een zeer praktisch boek met goede tips en duidelijke voorbeelden. Het boek is niet ingewikkeld geschreven en daarom voor iedereen leesbaar! Het gaat vooral om de manier waarop je als ouder/verzorger/begeleider/leerkracht etc met de persoon met autisme communiceert.

WhatsApp Coaching voor persoonlijke vragen!

Heb je na het lezen van de informatie op de website nog een persoonlijke vraag? Ik (Jonneke Koekhoven) maak graag tijd om samen dieper in te gaan op een situatie. Kijk voor meer informatie op de pagina over WhatsApp Coaching!

KOEKIE Autisme BegeleidingAutisme en Taal

6 comments

Join the conversation
  • danielle bodmer - 4 januari 2024 reply

    Graag zou ik bij jullie informeren naar ervaring met IPTA (individuele toetsing voor afsluiting). Mijn dochter heeft autisme en moet dit jaar examen doen VWO. Ze loopt nu helemaal vast met literatuur opdrachten omdat ze ‘de laagjes’ in boeken niet kan abstraheren. Ze snapt het gevoel niet van een boek en het is voor haar een worsteling om überhaupt literatuurboeken te lezen. Dat geldt niet voor wetenschappelijke boeken of artikelen. Ik ben nu met school in overleg of het mogelijk is om literatuur opdrachten te vervangen met opdrachten m.b.t. wetenschappelijke artikelen. Nu lijkt het alsof mijn kind het eerste kind op deze school is met deze problemen en er liggen geen ‘alternatieven’ klaar op de plank wat je zou verwachten bij passend onderwijs. Ze moeten nu nog alles gaan uitzoeken en afstemmen met landelijke examen reglementen etc. Ik hoop dat ik sneller ben door jullie te benaderen. Hebben jullie niet al vaker van dergelijke problemen gehoord met autisme en weten jullie wat er mogelijk is (mag/kan) en wie ik daarvoor moet benaderen? Het liefst heb ik iets (advies) op papier zodat ik het school kan overhandigen.

    Mijn dochter is in therapie bij een autisme gespecialiseerde organisatie en ik wordt gecoacht door een coach van een voor autisme gespecialiseerde organisatie. Ook beide organisaties hebben niks op de plank liggen. Ik ben zo verbaasd dat er niet meer samenwerking is tussen dergelijke organisaties en scholen. Dat had pure win win geweest. Nu komt het echt neer op de schouders van de ouders en eerlijk is eerlijk, ik voel me soms meer expert dan alle coaches en therapeuten samen, ondanks al hun genoten opleidingen. Helaas ben ik niet de enige ouder van een kind met autisme die dit zo ervaart.

  • frank tas - 24 januari 2019 reply

    Goede dag, onze kleinzoon heeft phelan mc dermot syndroom en problemen met taal kan u ons helpen dank u

  • Andrea - 28 juni 2015 reply

    Weer een mooi geschreven blog over een onderwerp dat hier thuis ontzettend speelt. Zoon (bijna 17 en begaafd) is heel erg met taal bezig. Als ik dan en als (groter dan, hetzelfde als, enz.) eens door elkaar haal word ik steevast op m’n vingers getikt. Maar met woorden en zinnen met een dubbele betekenis heeft hij erg veel moeite. Als ik wil weten hoe zijn dag op school is verlopen, moet ik niet vragen: ‘Hoe was het op school?’. Dan is zijn antwoord: ‘hoog en koud’ of ‘hoog en nat’.
    Laatst vroeg een buurmeisje of hij haar Rubiks kubus voor haar kon oplossen (is een interesse van zoon). Zijn antwoord was: ‘Nee, want plastic kan je niet oplossen in water’.

    Jonneke Koekhoven - 23 augustus 2015 reply

    Hoi Andrea, wat een leuke, duidelijke voorbeelden van taal letterlijk nemen!

  • Jelleke - 28 juni 2015 reply

    Hoi, mijn zoontje is net 4 geworden en gaat nu ong. Een jaar naar de vroegbehandeling bij kentalis. Daar is zijn autisme bekend geworden. Sinds er PRT wordt toegepast is hij op veel vlakken vooruit gegaan maar hij blijft ook veel zijn eigen taal spreken, door ons genoemd: Wietseriaans. Volkomen onbegrijpbaar maar het is ons wel duidelijk dat hij dan echt iets vertelt, met intonatie en al. Denk je dat dit vooral komt door TOS of door zijn autisme?

    Jonneke Koekhoven - 23 augustus 2015 reply

    Beste Jelleke, aangezien ik weinig achtergrond informatie heb over je zoontje is het lastig hier een antwoord op te geven. Het kan allebei en en hangt met veel aspecten samen. Wat zeggen ze hierover op school? Als je hierover langer wilt brainstormen met mij mag je me altijd een email sturen!

Join the conversation

* Checkbox GDPR is verplicht

*

Ik ga akkoord met het privacybeleid van KOEKIE Autisme Begeleiding